Merkantilizm

—

yazar:

yüzyılın ortalarından 18. Yüzyılın başlarına kadar batı Avrupa ülkelerinde uygulanan ekonomik sistem ve politikaların tümüne merkantilizm denir.

Fiyat çağı bu dönemin özelliğidir. Altın ve gümüş fazlalaştıkça fiyatlar genel düzeyi artmıştır. Bu da fiyat ihtilaline neden olmuştur.
Coğrafi keşifler sonucu uluslararası ticaret genişlemiştir.
Feodalite yıkılarak merkezi krallıklar kurulmaya başlanmıştır.
Rasyonel düşünmenin önemi artmıştır.
Yeni bulunan ülkelerden Avrupa’ya büyük ölçüde altın girmeye başlayınca altın para enflasyonu oluştu.
Fiyatların yükselmesi ile ekonomik faaliyetler gelişti. Tüketim için üretimin yanında para için üretim de hızlandı.
Ferdi zenginlik ile ulusal zenginliği bir görüyorlardı. Bir insan çok altın ve gümüşe sahip olunca zengin sayılıyorsa devletler için de durum böyleydi.
Bizans’tan batıya kaçan bilim insanlarının etkisi ile Ortaçağa hakim olan skolastik düşünce biçimi giderek yerini rasyonel düşünceye bıraktı.
Dindeki katı düşünceler yumuşamaya başladı.
Hristiyanlık bütünlüğünü kaybetti protestan ve Anglikan kiliseleri meydana geldi.
Ortaçağda geçerli olan adil fiyat düşüncesi önemini yitirmeye, kazanç meşru görülmeye, kredi kurumları ve sanayi gelişmeye başladı.

Ana İlkeleri

Devletin gücü ülkenin zenginliği ile artar. Ülkenin zenginliği sahip olduğu kıymetli madenlerle ölçülür. Bir ülke ne kadar altın ve gümüşe sahipse o kadar zengin olunur.
Ülkede altın ve gümüşün miktarını arttırmak için; sömürgeler elde edilmeli, ülkeye kıymetli maden kazandırılmalı, sanayi geliştirilip bu sanayi malları dışarı satılmalı, nüfus teşvik edilmeli, altın ve gümüşün ülkeden çıkması yasaklanmalı.

Merkantilizm çeşitli ülkelerde farklı şekillerde uygulanmıştır.

İspanya > Bulyonizm (Külçecilik); ihracatın azalıp ithalatın artmasına sebep oldu.
İngiltere > Ticaret ve deniz taşımacılığı geliştirilerek ülkeye altın ve gümüş girmesine yönelik bir politika izlenmiştir. Cromwell tarafından çıkartılan deniz taşımacılığı kanunu İngiliz merkantilizminin deniz taşımacılığına verdiği büyük önemi göstermektedir.
Fransa > Colbertizm Kral Henri 4’ün Maliye bakanı Colbert ile imtiyaz vermek, devlet eli ile sanayi kurmak suretiyle sanayi geliştirilmeye çalışılmıştır. Hammadde ithalini teşvik etmek, işlenmiş mal ithalini güçleştirmek, yiyecek mallarını ve hammadde ihracını güçleştirmek, sanayi ihracını kolaylaştırmak. Sanatkar ve nitelikli işçilerin Fransa’ya gelmesini teşvik etmek. Milli sanayinin sırlarını başkalarına verenleri cezalandırmak.
Almanya > Kameralizm, ticaret bilançosunun ülke lehine fazlalık vermesini, gereksiz ithalatın önlenmesini ihracatın arttırılmasını, lüks malların ithalinin, hammadde ihracının yasaklanmasını ister. Sınai gelişmeye önem verir

Zenginliğin emek ve araziye bağlı olduğunu ileri sürmek suretiyle fizyokrasiye öncülük etmiştir.

İş bölümünün yararlarını açıklamak suretiyle Adam Smith’e öncülük etmiştir.